UDL Brugs Vierluik 2018-2019

Brugs Vierluik

1. De adel in het Brugse Ommeland

Geert Gruyaert

De adel: waar woonden zij, wat deden zij of wie waren zij?

Na een historische schets (van de Middeleeuwen over de Spaanse en Oostenrijkse periode tot aan de Franse revolutie) en een verklaring van de diverse “soorten” adel, gaan wij in deze lezing dieper in op het dagelijkse leven van de edellieden en hun personeel. We staan stil  bij de heraldiek (wapenkunde), de jacht, de zomerverblijven, de gebruiken en het patrimonium.

Bij de herinvoering van de adel in 1815 en later in België in 1830, breekt een nieuw tijdperk aan: de Belgische adel op vandaag. Hoe zit het met de huidige adellijke titels en zijn deze erfelijk?

Wie is op vandaag nog van adel?
Worden er nog titels uitgereikt?
Wat is een kwartierstaat?
Of… hoe moet je sabreren?

Deze lezing wordt geïllustreerd met enkele voorbeelden uit het Brugse Ommeland.

2. De ‘Blyde Inkomste’ van Margaretha van York in Brugge

William De Groote

550 jaar geleden, op 3 juli 1468, huwt Karel de Stoute zijn derde echtgenote, Margaretha van York in Damme. Nadien volgt dezelfde dag nog de ‘Blyde Inkomste’ in Brugge. Het wordt een exuberant feest dat negen dagen zal duren. Het laatste grote feest van de Bourgondiërs!
Het is een climax voor Brugge…maar ook het begin van het einde! Het wordt immers de aanzet tot de zwanenzang van zowel het Huis van Bourgondië als die van de handelsmetropool Brugge!
Margaretha van York (1446 – 1503), deze moedige, gecultiveerde, maar helaas kinderloze vrouw, staat centraal in de afwikkeling van de Honderdjarige Oorlog, de Rozenoorlog en de Vlaamse opstanden.
De laatmiddeleeuwse periode (1350 – 1530) wordt ook in  belangrijke mate mede gedetermineerd door een reeks andere zeer merkwaardige vrouwen die vooral door problemen in verband met de erfopvolging een sleutelrol hebben vervuld in deze turbulente tijden, zoals Eleonora van Aquitanië, Isabelle de France, Margaretha van Male, Elisabeth Woodville (The White Queen) en Maria van Bourgondië … tot Margaretha van Oostenrijk en Louise van Savoye, die deze rumoerige periode afsluiten met de Damesvrede van Kamerijk in 1529.

3. Kathedraal-verhaal met een andere kijk

Johan Catrysse

Een dag die velen zich misschien nog wel herinneren: 25 januari 1990. Toen waaiden er leien van het dak van de Sint-Salvatorskathedraal de Steenstraat in. Het werd de aanleiding om toch maar sneller werk te maken van een grote onderhoudsbeurt van het ‘gebouw’ kathedraal.
Misschien zijn er nog vage herinneringen aan de doeken die voor de toren gehangen werden om een beeld te kunnen vormen van de  verschillende voorstellen van ‘herdesign’.
Nu, zowat 30 jaar later, tekenen we voor het eindpunt, ’orgelpunt’, van die lange restauratieperiode van de Brugse kathedraal.
En daarom een verhaal, niet zozeer over het prachtige historische gebouw, niet zozeer over het uitzonderlijke kunstpatrimonium, maar wel met veel weetjes en achtergrondsinformatie uit deze lange restauratieperiode, en een blik achter de schermen van het dagelijkse beheer van deze beschermde monumentale Brugse kathedraal.

4. De Napoleonisten in Brugge (1842-1872 en 2017-…). Heimwee naar een verloren tijd?

Bert Gevaerts

In 1815 werd Napoleon verslagen bij Waterloo, waarna hij verbannen werd naar Sint-Helena. Zes jaar later stierf de eens zo machtige keizer op dit godvergeten eiland…
Europa kon weer opgelucht ademhalen. De tiran was eindelijk dood en zou nooit meer terugkeren!
Verslagen? Verbannen? Gestorven? Nooit meer terug-keren? Niets was minder waar! Want amper 25 jaar na Waterloo werden in tal van Europese steden verenigingen opgericht door veteranen uit de Grande Armée, het ooit zo roemrijke leger van Napoleon. Ook in Brugge ontstond een Société Fraternelle et Philanthropique des Anciens Frères d’Armes de l’Empire Français, die meer dan 250 oude wapenbroeders wist te verenigen.
Wat trok deze vijftigplussers aan om lid te worden van een veteranenvereniging, waar de zogezegde tiran nog steeds verheerlijkt werd? Wie waren de leden van deze vereniging? Waarmee hielden zij zich bezig? En waarom hield deze vereniging op te bestaan, maar werd zij in 2017 opnieuw opgericht?

Wanneer? Donderdagen  22 - 29 november en 6 - 13  december 2018.

Begin? Telkens om 14.30 uur.

Waar? Aula Grootseminarie Potterierei 72, 8000 Brugge.
           Bereikbaar met stadsbussen 4 en 14. Ruime parkeermogelijkheid.

Inschrijven?

Door overschrijving van € 31 (koffie of thee inbegrepen) op de bankrekening van UDL-Brugge, met vermelding:

CBV623   Lid(nr.)….      (Naam en voornaam)….     

Verantwoordelijke bestuurslid:  José De Backer, 050 38 96 52

___________________________________________________________________________________

UDL Brugs Vierluik 2017-2018

Brugs Vierluik

1. De saga van het spoor in Brugge    
Frans Waeyaert

Stel je voor dat we nog leven in het begin van de negentiende eeuw. Er zijn geen auto's, geen fietsen, geen vliegtuigen, geen treinen. We moeten onze verplaatsingen te voet doen of op een paard rijden. De rijke klasse kan zich in een koets verplaatsen of per boot reizen, zoals bv. met de barge naar Gent.

De komst van de spoorweg vanaf 1835 zal een ingrijpende wijziging in onze mobiliteit teweegbrengen.

Het verhaal van de aanleg van de spoorwegen in Brugge, de vele politieke bemoeiingen, de invloed van belangrijke figuren en de enorme problemen die de spoorwegen in Brugge met zich meebrachten, worden in deze lezing gebracht door ex-spoorwegman Frans Waeyaert gestof-feerd met unieke archiefstukken en zeldzame foto's.

2. Kanunnik Joris van der Paele aanbidt Jezus in aanwezigheid
van O.-L.-Vrouw, Sint-Joris en Sint Donaas

Jean Luc Meulemeester

Tot de voornaamste schilderijen van het Brugse Groeningemuseum behoort het paneel ‘Kanunnik Joris van der Paele aanbidt Jezus in aanwezigheid van O.L.Vrouw, Sint-Joris en Sint-Donaas’ geschilderd door Jan van Eyck. Het werd al tientallen keren bestudeerd en honderden artikels verschenen over dit schilderij. Toch geraakt de Bruggeling er niet op uit gekeken: massa's details, zo geraffineerd en zo realistisch. Alleen over de iconografie, de symboliek en de iconologie kan men uren vertellen. En toch blijven er nog vragen over bestaan. Waar hing het kunstwerk precies in Sint-Donaas?

Waarom houdt de heilige een kruisstaf vast? Waarom werd het in de achttiende eeuw betiteld als de aanbidding van de wijzen? Waarom is het besteld? En zoveel meer... maar misschien krijgt u tijdens deze lezing al de antwoorden op die vragen.
 

3. Prof. Dr. Joseph Sebrechts en de verdwenen klinieken in Noord Brugge

Dr. William De Groote

Tot diep in de negentiende eeuw lieten slechts de armen en de sukkelaars zich verzorgen in ziekenhuisinstellingen. De belangrijkste stichtingen in Brugge waren vooral in het zuiden van de stad gelegen, nl. het Sint-Janshospitaal, dat de voorloper was van een algemeen ziekenhuis,  Sint-Juliaan-Ten-Dullen, dat instond voor de opvang van de psychiatrische patiënten en de Magdalenaleproserie die gelegen was buiten de tweede stadsomwalling tussen Smedenpoort en Boeveriepoort.

Tevens waren er  nog enkele kort-opvangtehuizen of passantenhuizen actief zoals Sint-Joos, O.L.Vrouw van Nazareth, Sint-Niklaas... In het noorden van de stad was  enkel Ter Potterie een korte tijd actief als hospice.

Medici, chirurgijns, barbiers en vroedvrouwen voerden hun activiteiten uit aan huis en de patiëntenthuiszorg gebeurde vooral door de Kastanjeboomzusters en de Cellebroeders.

De prille wetenschappelijke ontwikkeling van de geneeskunde en vooral de ontplooiing van de chirurgie in de tweede helft van de negentiende eeuw zorgden ervoor dat ook de burgers zich moesten laten opnemen in een instelling voor hun medische verzorging.

Daardoor ontstonden in de twintigste eeuw een reeks private klinieken in Brugge, die vooral gelegen waren in het noordelijk stadsdeel. Met uitzondering van het Sint-Franciscus-Xaveriusziekenhuis zijn die nu allemaal verdwenen.

De grootste van deze nieuwe zorginstellingen was de Sint-Jozefskliniek, die uitgroeide tot een top-chirurgisch centrum in de eerste helft van de twintigste eeuw, onder  impuls van prof. dr. Joseph Sebrechts.

4. Juan Louis Vives, de geestelijke vader van het Brugse OCMW

Bert Gevaert

In de schaduw van het paleis van Lodewijk van Gruuthuse staat een onopvallend standbeeld waar bijna geen enkele Bruggeling, laat staan een toerist, ooit aandacht aan besteedt. Een beetje meewarrig - niet gewaardeerd? - kijkt Juan Louis Vives (1492-1540) van op zijn sokkel naar het reilen en zeilen in het Brugge van vandaag.

De meeste geïnteresseerden weten wel dat Vives een Spaanse humanist was die een werk schreef over de aanpak van de armoede in de stad, maar weinigen weten hoe revolutionair zijn werk wel was.

Met deze lezing willen wij Vives uit de schaduw halen en de plaats geven waar hij recht op heeft, niet als utopist zoals zijn Engelse collega Thomas More (1478-1535), maar als pragmatisch idealist.

Na een schets van de historische en culturele context van het zestiende-eeuwse Brugge, gaan we dieper in op Vives' leven en werk. Uiteraard wordt de meeste aandacht besteed aan zijn hoofdwerk De Subventione Pauperum 

(De steun aan armen) waarbij we vooral naar de linken zoeken met de hedendaagse sociale voorzieningen. Zouden we nog iets kunnen leren van Vives?

Wanneer? Donderdag  23 - 30 november en 7 - 14  december 2017.

Begin? Telkens om 14.30 uur.

Waar? Aula Grootseminarie Potterierei, 72, 8000 Brugge.
Bereikbaar met stadsbussen 4 en 14. Ruime parkeermogelijkheid.

Inschrijven?

Door overschrijving van € 31 (koffie of thee inbegrepen) op de bankrekening van UDL-Brugge, met vermelding:

CBV605   Lid(nr.)….      (Naam en voornaam)….     

Verantwoordelijke bestuursleden:
                                            Trui Verhaeghe, 050 39 14 34 en José De Backer, 050 38 96 52                                            

_________________________________________________________________________

UDL Brugs Vierluik 2016-2017

Brugs Vierluik

1. Brugge en de dood

Jo Berten

De ontkerkelijking in onze gewesten brengt o.a. met zich mee dat veel riten, voorwerpen, gewoonten en uit-drukkingen rondom de dood dreigen verloren te gaan. Dit funerair erfgoed moet dringend geboekstaafd worden. We kunnen er ook lezingen over geven en dan op zoek gaan naar begrafenisrituelen en funeraire sporen in Brugge. We kunnen het dan hebben over: bidders, de kleine toer, de dure zerken onder een kerkgoot, de bevoorrechte altaren, berechting voor de armen, doodschuld, en andere typische Brugse uitdrukkingen in verband met de dood. Want ook in Brugge was de dood ... doodgewoon.

2. Onze-Lieve-Vrouw ter Potterie

Ludo Meulebrouck

Het Hospitaal van Onze-Lieve-Vrouw ter Potterie behoort tot één van de oudste locaties in Brugge waar aan ziekenzorg werd gedaan in Brugge (sinds 1276).
Het museum en vooral de barokke kerk stralen een fenomenale rust uit waar het Onze-Lieve-Vrouwebeeld sinds het einde van de dertiende eeuw wordt vereerd  en ter wiens eer de Bruggelingen, sedert de slag bij de Pevelenberg in 1304 en tot op heden, jaarlijks de Blindekensprocessie houden en een kaars offeren, als dank voor de behouden terugkeer van het leger.
Vanaf 1831 kreeg de Potterie ook bekendheid als bedevaartsoord voor de zalige Idesbald.
Dhr. Ludo Meulebrouck zal aan de hand van de bouwgeschiedenis en met behulp van het nodige beeldmateriaal het verhaal brengen van de meer dan 700-jarige geschiedenis van de Potterie, van de kunstwerken, van de zusters en van de zalige Idesbald.
Begin 2016 zijn er nog vijf zusters woonachtig in het klooster.

3. Joseph Ryelandt, Brugse musicus

David Vergauwen

De laat-romantische componist Joseph Ryelandt was een telg uit een vermogende Brugse familie die Franstalig was en katholiek. Ryelandt zou uitgroeien tot één van de voornaamste Belgische componisten van zijn generatie. Zo componeerde hij in 1904 een verzameling liederen op teksten van Guido Gezelle, schreef hij symfonieën, sonates, klavierminitatuurtjes en ook oratoria, waaronder het magistrale ‘Agnus Dei’ opgedragen aan paus Pius X. Zijn oeuvre baadt in een religieuze filosofische sfeer, waarbij zijn interesse in katholieke mystiek en religieuze gevoeligheid nooit ver weg is. Ryelandt werd in 1924 benoemd tot directeur van het Brugse conservatorium, hij werd in de adelstand verheven en ligt begraven op het kerkhof van Sint-Pieters. Aan de hand van enkele luistervoorbeelden brengen we zijn leven, zijn oeuvre en zijn visie voor u in kaart.

4. Heksen en heksenvervolgingen in Brugge

Bert Gevaert

Heksen en heksenvervolging spreken vandaag sterk tot de verbeelding en duiken op in tal van films, boeken en stripverhalen.
Vaak worden de feiten wat overdreven en dikt men vooral de cijfers sterk aan. Er zijn geen honderdduizenden, laat staan miljoenen mensen op de brandstapels beland, integendeel.  In onze streken kwamen veel minder heksen om dan men altijd heeft aangenomen.
In Brugge werden tussen 1468 en 1687 ongeveer 130 personen - vooral vrouwen - met hekserij in verband gebracht; slechts een beperkt aantal stierf een gewelddadige dood ten gevolge van de aanklachten. Wie waren die ongelukkigen? Wat waren de beschuldigingen die tegen hen geuit werden en hoe werden bij hen de bekentenissen afgedwongen?
Aan de hand van authentieke verslagen van heksenprocessen en overvloedig beeldmateriaal zal de spreker een genuanceerd beeld schetsen van één van de zwartste bladzijden uit de Brugse geschiedenis.

Wanneer? Donderdagen  24 november en 1 - 18 - 15  december 2016.

Begin? Telkens om 14.30 uur.

Waar? Aula Grootseminarie Potterierei, 72, 8000 Brugge.

Inschrijven?

Door overschrijving van € 29 (koffie of thee inbegrepen) op de bankrekening van UDL-Brugge, met vermelding:

CBV586  Lid (nr.) ….      (Voornaam en Naam) ….     

Verantwoordelijk bestuurslid: Trui Verhaeghe, tel. 050 39 14 34

_________________________________________________________________________

UDL Brugs Vierluik 2015-2016

NIEUWE LOCATIE:  AULA GROOTSEMINARIE  Potterierei 72, 8000 Brugge

1. De Geschiedenis van Het Heilig Bloed en van de Heilige Bloedprocessie in  Brugge

William De Groote

Deze lezing belicht multipele facetten rondom Brugges belangrijkste relikwie, deze van het Heilig Bloed: zoals de Heilige Bloedkapel, de Edele Confrérie van het Heilig Bloed en de Heilige Bloedprocessie.
Het verhaal gaat ook over de opeenvolgende bouwfases van het uitzonderlijke kapellencomplex van de Basiliek van het Heilig Bloed.
Er is ook aandacht  voor de symboliek van de ‘Pelikaan’ en voor bijzondere figuren zoals ‘paster’ Louis Van Haecke.
Finaal wordt een virtueel bezoek gebracht aan de Basiliek en de schatkamer van de Confrérie van het Heilig Bloed.

2. Het menselijke Brugge. 
Over bijgeloof en uitschuivertjes.

Jo Berten

Op zoek naar allerlei vormen van bijgeloof en allerhande uitschuivertjes in het onuitputtelijke Brugge.
Geenszins om de toe-hoorders naar het ware geloof te brengen en nog minder om met een pot rode kladverf fouten in het Brugs stadsbeeld aan te stippen. Maar wie is niet ergens bijgelovig en wie maakt nooit een fout? Het kleurt gewoonweg onze stad ‘menselijk’.

3. Joseph Reylandt, Brugse musicus

David Vergauwen

De laat-romantische compo-nist Joseph Reylandt was een telg uit een vermogende Brugse familie die Franstalig was en katholiek. Reylandt zou uitgroeien tot één van de voornaamste Belgische componisten van zijn generatie. Zo componeerde hij in 1904 een verzameling liederen op teksten van Guido Gezelle, schreef hij symfonieën, sonates, klavierminitatuurtjes en ook oratoria, waaronder het magistrale ‘Agnus Dei’ opge-dragen aan paus Pius X.
Zijn oeuvre baadt in een religieuze filosofische sfeer, waarbij zijn interesse in katholieke mystiek en religieuze gevoeligheid nooit ver weg is.
Reylandt werd in 1924 benoemd tot directeur van het Brugse conservatorium, hij werd in de adelstand verheven en ligt begraven op het kerkhof van Sint-Pieters.
Aan de hand van enkele luistervoorbeelden brengen we zijn leven, zijn oeuvre en zijn visie voor u in kaart.

Door ziekte van David Vergauwen wordt het 'Burgs Vierluik' van 10 december 2015 vervangen door Bert Gevaert 'Napoleon in Brugge en het Leiedepartement'.

4. Brugge in affiches.

Pol Martens

Toen Pol Martens enkele jaren geleden begon aan een verzameling Brugse affiches realiseerde hij dat elke affiche een verhaal met zich meedraagt. Soms lijkt zo'n verhaal een verrassende babbel met een toevallige passant. Een andere keer zoiets als een onverwacht weerzien met een oude schoolkameraad.
Aan de hand van zijn collectie vertelt Pol Martens het levensverhaal van onze stad in de voorbije honderd jaar.

Wanneer?  Donderdagen  26 november 3 - 10 en 17 december 2015.

Begin?  Telkens om 14.30 uur.

Waar? Opgelet ‘Nieuwe locatie’! Aula Grootseminarie Potterierei 72, 8000 Brugge.             Bereikbaar met stadsbussen 4 en 14. Ruime pakeermogelijkheid.

Inschrijven?

Door overschrijving van € 29 (koffie of thee inbegrepen) op de bankrekening van UDL-Brugge, met vermelding:

CBV564      (Lidnr.)…       (Voornaam en Naam)…

Verantwoordelijk bestuurslid: Trui Verhaeghe, tel. 050 39 14 34
_________________________________________________________________________________________

UDL Brugs Vierluik 2014-2015

Brugs Vierluik

1. MET BIG BROTHER IN HET MIDDELEEUWSE BRUGGE 

 J.L. Meulemeester                              

Hoe zag een middeleeuwse stad eruit? Hoe leefden de mensen op straat? In welke huizen woonden ze? Hoe zag het interieur van een middeleeuwse woning eruit? Brugge is van dit alles een schitterend schoolvoorbeeld. Tijdens deze voordracht wandelen we doorheen Brugge tijdens de vijftiende eeuw en maken kennis met de leefgewoonten, de leefwereld van de middeleeuwse mens.

2. BRUGGE EN DE BIJBEL

Jo Berten

‘'t Is wonder hoe de Brugse stad, bijna heel 't Heilig land bevat’, zo dichtte Guido Gezelle en we nemen hem tijdens die lezing op zijn woord. Waar zijn er verwijzingen naar de Bijbel te vinden in Brugge? Uiteraard op vele schilderijen in Brugse musea, maar die laten we buiten beschouwing. We zoeken Bijbelse taferelen in het straatbeeld en in de kerken speuren we naar minder bekende Bijbelse gegevens: toonbroden, mannaregen, de Ark van het Verbond, Samson, mirakels tijdens de vlucht naar Egypte... Daarbij komen zowel het Oude als het Nieuwe Testament aan bod, maar ook apocriefe teksten. Zelfs de duivel volgen we op de hielen.
En eens te meer zullen we kunnen besluiten dat Brugge o zo rijk is. Deze lezing is een ode aan de onuitputtelijkheid van het Brugse patrimonium.

3. BRUGGES UNIVERSITAIRE DROOM

William De Groote 

Sinds de late middeleeuwen heeft Brugge een dubbele droom: terug een verbinding realiseren met de zee en als Athene van de lage landen, pogen een universiteit binnen zijn muren te halen. Deze laatste droom eindigde vijfmaal in een desillusie.
Brugges universitaire droom wordt nu echt gerealiseerd in 2016.
In deze lezing wordt het duidelijk waarom het zolang geduurd heeft  vooraleer Brugge een universiteit op haar grondgebied kon krijgen.

4. EN DE BROUWER... DIE BROUWDE VOORT:
    het Brugs bierverleden, van Industriële Revolutie tot  heden.  

Henk Anseeuw

In de tweede helft van de 19de eeuw werd de brouwerij- wereld bevrucht door de Industriële Omwenteling. Allerlei vernieuwende technieken verhoogden (eventueel) de productie, vereenvoudigden de arbeidsintensiteit, zorgden  voor  een  veiliger  werkklimaat ... en  leidden tot een meer te voorspellen product. Deze evolutie deed zich natuurlijk ook voor bij de Brugse brouwerij-ondernemingen. De 'rode' brasserie Aigle Belgica bijvoorbeeld, was een trendsetter binnen de Belgische brouwerijwereld. Een bier van lage gisting smeerde nog voor 'den Groote Oorlog' de Brugse kelen. De Lac, De Halve Maan, en 't Hamerken volgen de nieuwe modegril. Maar dit belette niet dat het aantal brouwerijen tijdens een periode van 150 jaar drastisch bleef afnemen. Toch kunnen we België heden ten dage een bierland noemen. De combinatie van toerisme en Brugge als meest gekende bierstad is hier natuurlijk niet vreemd aan. Je moet al een Brugse zot zijn om dit niet te zien. 

Wanneer? Donderdag  6 - 13 - 20 november en 11 december 2014.

Begin? Telkens om 14.30 uur.

Waar? Hof van Watervliet, Oude Burg 27, 8000 Brugge.

Inschrijven?
Door overschrijving van € 26 (koffie of thee inbegrepen) op de bankrekening van UDL-Bugge, met vermelding:

CBV542   (Lidnr.)…        (Voornaam en Naam)…     

Verantwoordelijk bestuurslid: Trui Verhaeghe, tel. 050 39 14 34

______________________________________________________________________

UDL Brugs Vierluik 2013-2014

 4.  BRUGGE STAD IN OORLOG

Wanneer? 

UDL Brugs Vierluik 2012-2013

 3. BRUGGE EN DE MUZIEK